HÜKÜMET SİSTEMİ/REJİM KONUSUNDA BİR HARİTA İKİ NOT

Harita, vikipedia'dan...

Birinci not için "mavi"lere bakın:
Bunlar başkanlık rejimi olan ülkeler.

Güney Amerika ve Afrika... Bu ülkelerde darbeler çok.

Demek ki, başkanlık darbelere çare değil!

"Başkanlık olsun, istikrar gelsin, darbeler bitsin" diyenler, tartışmayı yanlış yerden tutuyorlar.

*

İkinci not için "kırmızı"ya bakın: 

Bunlar parlamenter rejimli, ama monarşi/krallık olan ülkeler; tam adı parlamenter monarşi. 

İskandinavyanın İsveç'i, Avrupanın İngiltere'si, Amerikanın Kanada'sı, Okyanusyanın Avusturya'sı, Japonya...  Parlamenter hükümet sistemine sahipler, ama cumhuriyet yok, krallık var. 

Demek ki, "ideal sistem en gelişmiş ve en demokratik ülkelerdeki sistemdir" demek, kendi başına anlamlı değil. Eğer öyleyse, onlardaki parlamenter krallığın dengi olarak, Türkiye için de "parlamenter sultanlık" önermek gerekecek!

Çünkü geriye kalan "parlamenter cumhuriyet" örneklerinin sayısı da, dünyadaki yankıları da pek sınırlı. Hindistan'da, bizde, az sayıda Avrupa ülkesinde, Almanya'da geçerli.

*

Doğru tutamak başka yerde:  

Dünyada "bakalım, en iyisini alalım" diyebileceğimiz bir dükkân yok.

Olmadığı için, dayanmaya çalıştığımız dünya örnekleri, tutmaya çalıştığımız yerlerden hemen kopuyor.  

Hem başkanlıkçılar hem parlamenterciler, hepimiz, kabuğa bakıp kök yakalamaya çalışıyoruz. 

Oysa bu tartışma kökle bağlı. 

Yani ülkelerin kendileriyle ve her ülkede iki soruya verilecek yanıtla ilgili: 

"Egemen kim?" ve 

"Egemenlik nasıl kullanılabilir?" [Mümkün olan ne; en iyi olan ne?]

Konu, ülkenin geleceğine ilişkin ufuk ve toplumsal iktidar yapısının özellikleriyle ilgili. 

Dünyadaki durum olsa olsa başkalarının deneyimleri, durumları, arayışlarından birşeyler öğrenme olanağı sunar; hazır çözüm değil.

*

En büyük kuşku ise kendimizle ilgili:

Yoksa biz, bu doğru çıkış noktasına tutunmak için tarih, felsefe-mantık, sosyoloji, siyaset, hukuk derinliğine sahip değil miyiz?

Eğer öyleyse çok fena!

********
İlgili yazı: Evet, Rejimi Değiştirmek İstiyor