Bugün komşumuz
Rusya’da Başkanlık seçimi var.
Başkanlık
yarışına 34 kişi istek göstermiş; 8 aday yarışma yeterliği kazanabilmiş
durumda.
Tahminlere göre
Başkan Putin, halktan, önceki seçimlerden daha yüksek bir oranla destek
bulacak. Büyük bölümünü devlet başkanı, dört yıllık bir bölümünü ise başbakan
olarak geçirdiği 18 yıllık hizmet süresine 6 yıllık yeni bir dönem
ekleyecek.
*
Rusya
Federasyonu’nda, bizde 2019’da yaşanacak durumdan farklı olarak, başkanla aynı
gün meclis yani milletvekilliği seçimi yok; yalnızca başkanlık seçimi var. Rusya Federasyonu meclisinin üst
kanadı Federasyon Konseyi ile alt
kanadı Devlet Duması, 2016 yılında
seçilmiş. Her ikisinin görev süresi beş yıl. Dönemlerinin ortasındalar.
Meclisin dönemi bittiğinde Başkan daha iki yılını ancak tamamlamış olacak.
Böylece tüm kurumlar aynı anda doldur-boşalt sarsıntısına uğramadan, devlet
yönetimi, görece daha sakin yenilenirmiş gibi görünüyor.
*
Rusya’nın Başkanı
seçildiğinde, anayasaları gereğince, işbaşındaki Rusya Federasyonu Hükümeti ona
gelip istifasını verecek. Seçilen Başkan, mevcut başbakanla devam etmek
isteyebilir ya da istemeyebilir. Kimin başbakan olmasına karar verdiyse, o adı
meclisin alt kanadı Duma’nın onayına sunacak. Yeni başbakan işe ancak Duma onay
verirse başlayabilecek.
Rusya’da, bizde
2019’dan itibaren işlemeye başlayacak sistemden farklı olarak, başbakan ve onun başkanlığında hükümet
var. Bizim 2019 sisteminde böyle şeyler yok. Dolayısıyla hükümeti kurma işinde TBMM
hiçbir biçimde devrede olmayacak.
*
Rusya’da bugün
seçilecek Başkan, kendisine “başkan
yardımcıları” atamayacak. Rusya’daki siyasal sistemde böyle makamlar yok. Parlamentonun
alt kanadı Duma, Başkan’ın önerdiği başbakana onay verdikten sonra, başbakan
bakanlar listesini Başkan’a getirecek, onun onayını alacak, böylece hükümet
oluşacak ve tüm yürütme işlerine bunlar bakacaklar. Rusya’da Başkan olan kişi yürütmenin
başı değil, devletin başı. Bu
nedenle “yardımcı”ları yok. Deyim yerindeyse hükümetin tümü ve tüm üyeleri onun
‘yardımcısı’. Ama bunlar, yani hükümetin kendisi, Duma’nın yıllık denetimine
bağlılar.
Bizde 2019’da
gelecek sistemde ise, cumhurbaşkanı yürütmenin
başı; başbakanlık işleri de onun işi ve doğrudan ve meclis onayına gitmeden
kendisinin atayacağı bakanlar, doğrudan onun emrinde olacaklar. Ama bu yeterli
görülmemiş durumda; ayrıca bir de yine kendisinin atayacağı “cumhurbaşkanı
yardımcılığı” makamları da olacak. Bizde bakanlar da yardımcılar da, TBMM
denetiminden azade bırakıldılar.
*
Rusya’nın
başkanı normal haller dışı durumlar söz konusu oldu diye sıkıyönetim ya da OHAL
ilan etmeyi gerekli gördüğü zaman, bu önerisini meclisin üst kanadı olan Federasyon Konseyi’ne götürmek ve
oradan onay almak zorunda. Bu konsey, federal Rusya’nın tüm federe
birimlerinden gelen ikişer temsilciden oluşan 170 üyeli bir meclis. Bizde
2019’da uygulanacak sistemde ise, bu olağanüstü yetki doğrudan cumhurbaşkanında.
*
Rusya’da 1993
Anayasasıyla başlayan bugünkü yapının adı “yarı-başkanlık
sistemi”. Bugün seçilen Başkan’ın
altı yıl sürecek önderliğinde, Rusya Başbakanı
ve Hükümeti’nin yürütmesinde, coğrafi idarenin meclisi olarak Federasyon Konseyi ve tüm ülkeden
milletvekillerinin oturduğu Devlet
Duması kanatlarıyla federal yasama organlarının karar-onay süreçleri
temelinde…
Sorunları
giderme gücü olan bir sistem görüntüsü; Rusya için ne güzel!
Bizde
uygulaması 2019’da başlayacak sistem ise “başkanlık
sistemi”. Biz 2019 sonbaharında bir gün, aynı gün, hem bir Başkan hem 600
kişilik bir TBMM seçeceğiz, hem de başbakan ile hükümeti öldüreceğiz.
Cumhurbaşkanını hem devletin hem yürütmenin başı yapacak; yasa – kararname
sınırlarının bulanıklığı içinde, etkisiz yasama, denetimsiz yürütme
çalkantısında, hangi çiviyi hangi tahtaya çaktığımızı anlamaya çalışacağız.
Bizim için ne sıkıntı!
[BAG, Aydınlık, 18 Mart 2018]
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder